Εν έτει 2018, το brain drain στην Ελλάδα της κρίσης δεν αποτελεί πια είδηση. Η τελευταία 10ετία έχει δει περισσότερους από μισό εκατομμύριο ¨Ελληνες να μεταναστεύουν. Υπάρχει, όμως, ένα ποιοτικό χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί εντελώς αυτό το κύμα μεταναστάτευσης από όλα τα προηγούμενα. Το συντριπτικό 75% των ανθρώπων που μετανάστευσαν την τελευταία οκταετία είναι νέοι με πανεπιστημιακή εκπαίδευση, μεταπτυχιακού ή και διδακτορικού επιπέδου. Ίσως η πιο μορφωμένη γενία της ιστορίας της χώρας πέφτει θύμα της αναξιοκρατίας, της διαφθοράς και φυσικά της στοχοποίησης της αριστείας απο τους κυβερνώντες. Και σαν να μην φτάνει η μαζική φυγή του πλέον παραγωγικού δυναμικού της χώρας, οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούν να συμμετέχουν στις εκλογικές διαδικασίες του τόπου τους και να ασκήσουν το θεμελιώδες δημοκρατικό δικαίωμα του εκλέγειν.
Είναι απίστευτο κι όμως αληθινό. Η άσκηση του συνταγματικά κατοχυρωμένου πολιτικού αυτού δικαιώματος για όλους τους Έλληνες του εξωτερικού είναι αδύνατη και προφανώς επουσιώδης για την ελληνική κυβέρνηση που αδιαφορεί επιδεικτικά. Έφτασε στο σημείο μάλιστα να αδιαφορήσει στην επανακατάθεση της πρότασης της Νέας Δημοκρατίας λίγους μήνες πριν για την αναγκαιότητα συμμετοχής των ομογενών στις εθνικές εκλογές.
Ας ξεκινήσουμε πρώτα από το νομικό έρεισμα των επιχειρημάτων. Το ελληνικό Σύνταγμα στο άρθρο 51§4 προβλέπει ότι οι Έλληνες πολίτες εκτός Επικρατείας μπορούν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, αφού το Κοινοβούλιο υιοθετήσει εκτελεστικό νόμο, δικαίωμα που κατοχυρώνεται και από τις Ευρωπαϊκές Συνθήκες. Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί η τελευταία απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου επί του θέματος (Σιταρόπουλος και Γιακουμόπουλος εναντίον Ελλάδας, 2012), όπου κρίθηκε ότι η παράλειψη του Έλληνα νομοθέτη να θεσπίσει διαδικασίες συμμετοχής των Ελλήνων κατοίκων εξωτερικού στις εθνικές εκλογές, δεν παραβιάζει το άρ.3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ που αναφέρεται στο δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές. Ένα από τα βασικά σημεία της απόφασης ήταν ότι η σχετική συνταγματική διάταξη του άρθρου 51§4 δεν έχει υποχρεωτική διατύπωση και επομένως δεν τίθεται ζήτημα παραβίασης συνταγματικού δικαιώματος. Ωστόσο, αυτό που συχνά φαίνεται να παραβλέπεται είναι ότι υπάρχει καταστρατήγηση της συνταγματικά κατοχυρωμένης λαϊκής κυριαρχίας ως θεμελίου του πολιτευματός μας κατά το άρ.1 του ελληνικού Συντάγματος. Επομένως, το γεγονός ότι η εν λόγω συνταγματική διάταξη έχει δυνητικό χαρακτήρα δεν απαλάσσει σε καμία περίπτωση τον Έλληνα νομοθέτη από την υποχρέωση του να διασφαλίζει με κάθε πρόσφορο μέσο την τήρηση των αρχών της λαϊκής κυριαρχίας και της καθολικής ψηφοφορίας.
Το κεντρικό επιχείρημα όσων υποστηρίζουν πως οι Έλληνες του εξωτερικού ορθά δεν απολαμβάνουν του δικαιώματος ψήφου είναι το εξής: οι Έλληνες του εξωτερικού δε συμμετέχουν στη ζωή της Ελλάδας, δεν υπόκεινται στην πλειοψηφία των νόμων του κράτους και είναι πλήρως αποσυνδεδεμένοι από την καθημερινότητα και την πραγματικότητα της χώρας. Επομένως, δεν δικαιούνται να αποφασίζουν και να ψηφίζουν για κάτι που δεν τους επηρεάζει και δεν θα αλλάξει ουσιωδώς την ζωή τους. Ακούγεται λογικό, αλλά αν «σκάψουμε» την επιφάνεια θα καταλάβουμε αμέσως το αίολο του επιχειρήματος.
Αρχικά, είναι δεδομένο ότι ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων του εξωτερικού και κυρίως όσοι μετανάστευσαν την τελευταία δεκαετία αναγκάστηκαν να αφήσουν τη χώρα λόγω της οικονομικής κατάστασης. Πρόσφατες έρευνες αποδεικνύουν πως σε περίπτωση που η κατάσταση αυτή αντιστραφεί η πλειοψηφία επιθυμεί τον επαναπατρισμό, πράγμα που σημαίνει ότι οι προσδοκούν στην οικονομική ανάκαμψη ώστε να κατορθώσουν να επιστρέψουν. Δεύτερον, η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων κατοίκων του εξωτερικού ασχολούνται ακόμα με τη χώρα τους, παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στην πολιτική ζωή, τους οικονομικούς δείκτες ενώ μερικοί μάλιστα ασχολούνται επαγγελματικά με αυτή (π.χ. διδακτορικοί φοιτητές οι οποίοι εκπονούν διατριβές που αφορούν στην Ελλάδα). Ακόμα και στο εξωτερικό μάλιστα, οι Έλληνες επηρεάζονται από τις πολιτικές που χαράζουν οι κυβερνώντες κυρίως στους τομείς της φορολογίας, των εμπορικών συμφωνιών και των διμερών συνθηκών πάσης φύσεως. Ασφαλώς δε θα πρέπει να αγνοόυμε και την προσπάθεια που καταβάλλουν οι Έλληνες ομογενείς να στηρίξουν οικονομικά τις οικογένειες τους που βρίσκονται στην πατρίδα συμμετέχοντας ενεργά στην τόνωση της εγχώριας οικονομίας.
Στην επιχειρηματολογία αυτή έρχεται να προστεθεί άλλη μία συνισταμένη, το γεγονός ότι πληθώρα Ελλήνων μεταναστών είναι επαγγελματίες με σπουδές πανεπιστημιακού επιπέδου και διαπρέπουν στο εξωτερικό. Το τι σημαίνει αυτό είναι προφανές αλλά αναγκαίο να ειπωθεί. Κατά κανόνα η πλειοψηφία αυτών παρακολουθεί την εγχώρια και παγκόσμια πολιτική σκηνή και έχει ανεπτυγμένη πολιτική κρίση. Συνεπώς, το να επιτρέψουμε σε αυτήν την κατηγορία πολιτών να συμμετέχουν στις εθνικές εκλογές σημαίνει ότι όχι μόνο δεν υπάρχει κίνδυνος να οδηγηθεί η χώρα σε λανθασμένες αποφάσεις, αλλά αντίθετα ότι το εκλογικό σώμα ενισχύεται με μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων που έχουν σφαιρική ενημέρωση για τα πολιτικά θέματα και μπορούν να συγκρίνουν την εγχώρια κατάσταση με άλλες χώρες και άλλες εφαρμοσμένες πολιτικές και κατ’ επέκταση να προσθέσουν μια διαφορετική οπτική στην εκλογική διαδικασία. Μια οπτική που αποδυναμώνει το πελατειακό σύστημα και χτύπά την εξαρτημένη/ρουσφετολογική ψήφο.
Ας προχωρήσουμε όμως ένα βήμα παρακάτω και ας δούμε τι ισχύει στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές και όχι μόνο χώρες.
Σύμφωνα με το ιταλικό μοντέλο, δημιουργούνται κάποιες καινούργιες εκλογικές περιφέρειες ανά τον κόσμο (περιφέρεια Κεντρικής Ευρώπης, Βόρειας Αμερικής) και κάθε περιφέρεια αναδεικνύει έναν ορισμένο αριθμό βουλευτών που θα εκλέγεται από αυτήν την περιφέρεια. Ο πολίτης διαγράφεται από τους εγχώριους εκλογικούς καταλόγους και μεταφέρεται στους καταλόγους των κατοίκων εξωτερικού. Στη διάρκεια των εκλογών ο πολίτης που είναι εγγεγραμμένος σε αυτούς τους καταλόγους μπορεί να ψηφίσει μέσω επιστολικής ψήφου. Επιπλέον, μπορεί ανά πάσα στιγμή να μεταφερθεί πίσω στους εγχώριους εκλογικούς καταλόγους δηλώνοντας το εντός συγκεκριμένης χρονικής προθεσμίας.
Μια άλλη χώρα στην οποία δίνεται το δικαίωμα στους πολίτες της που διαμένουν στο εξωτερικό να ψηφίσουν στις εθνικές εκλογές είναι η Σουηδία. Σύμφωνα με το σουηδικό μοντέλο, όσοι κάτοικοι μένουν μόνιμα εκτός χώρας, πρέπει να το δηλώσουν στις κατά τόπους εφορίες. Κατά τη διάρκεια των εκλογών, οι εκλογικές αρχές στέλνουν σε αυτούς τις εκλογικές κάρτες και τις επιστολικες ψήφους. Σύμφωνα με τη Σουηδική νομοθεσία, έγκυρη ψήφος θεωρείται αυτή που θα φθάσει μέχρι την προήγουμενη μέρα των εκλογών.
Επιπρόσθετα στις πρόσφατες εκλογές του Ιανουαρίου στην Κύπρο, οι έχοντες την Κυπριακή υπηκοότητα μπορούσαν να ψηφίσουν στις πρεσβείες των χωρών που διαμένουν, αφού πρώτα είχαν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους και είχαν αποστείλει τις αντίστοιχες αιτήσεις στο αρμόδιο Υπουργείο εντός συγκεκριμένου χρονικού πλαίσίου που ανακοινώθηκε λίγο πρίν την εκλογική αναμέτρηση. Ακριβώς το ίδιο ίσχυσε και στις εθνικές εκλογές της Γαλλίας.
Ας πάμε όμως στη σοκαριστική είδηση της έρευνάς μας. Ταξιδεύουμε στην Τουρκία, σε μια χώρα που δεν είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και που η πολιτική της ακεραιότητα δοκιμάζεται τα τελευταία χρόνια. Μια χώρα της οποίας η δήλωση του προέδρου της κ. Ερντογάν σχετικά με τη σύλληψη των δυο Ελλήνων αξιωματικών πως η κατάσταση βρίσκεται στα χέρια της «ανεξάρτητης Τουρκική δικαιοσύνης», προκάλεσε τα ειρωνικά σχόλια ολόκληρου του πολιτικού μας συστήματος. Η γειτονική Τουρκία, λοιπόν, για πρώτη φορά στις τελευταίες εθνικές εκλογές, επέτρεψε στους Τούρκους κατοίκους στη Γερμανία (καθώς υπάρχει το μεγαλύτερο ποσοστό απόδημων) να ασκήσουν το δικαίωμα του εκλέγειν, διοργανώνοντας μάλιστα την εκλογική διαδικασία σε ένα από τα μεγαλύτερα γήπεδα του Βερολίνου.
¨Ενα ακόμη παράδοξο αναφορικά με την αδιαφορία του ΣΥΡΙΖΑ στο αίτημα αυτό, είναι πως τόσο η Νέα Δημοκρατία όσο και το Κίνημα Αλλαγής κατόρθωσαν να κάνουν εσωκομματικές εκλογές με τη συμμετοχή των αποδήμων Ελλήνων καθώς στήθηκαν κάλπες σε διάφορες χώρες του εξωτερικού. Ενώ η ΟΝΝΕΔ λειτουργώντας ως ένας σύγχρονος πολιτικός φορέας της νεολαίας, αφουγκράζόμενη όλο αυτο το κύμα μετανάστατευσης, δημιούργησε νέες οργανώσεις εξωτερικού, ενώ παράλληλα κατόρθωσε να ανανεώσει τα μητρώα των μελών των οργανώσεων εξωτερικού αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα αυτού του δυναμικού για τον τόπο.
Μέσα σε όλο αυτό το περιβάλλον η κυβέρνηση κωφεύει. Αδιαφορεί για τις εξελίξεις γύρω της, αγνοεί τους ¨Ελληνες που μεταναστεύουν, συνεχίζει τη διχαστική πολιτική της. Με το πρόσχημα της έλλειψης χρόνου και πόρων οργάνωσης των εκλογικών καταλόγων, αφού οι εκλογές προκηρύσσονται σε σύντομο χρονικό διάστημα πριν από την διεξαγωγή τους, αφήνει εκατοντάδες χιλιάδες συμπατριώτες μας αμέτοχους. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό ισχύει όμως μόνο για τις Εθνικές και Δημοτικές εκλογές αλλά όχι για τις Ευρωεκλογές. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών, οι Έλληνες που ζουν σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα στις Ευρωεκλογές μέσω των προξενικών αρχών της Ελλάδας στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας υποβάλει δήλωση στην οικεία πρεσβευτική ή προξενική αρχή (στην περιφέρεια της οποίας προτίθεται να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα) ότι επιθυμούν να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους.
Η σύγχρονη πραγματικότητα του μαζικού και συνεχούς κύματος μετανάστευσης επιτάσσει να ληφθούν μέτρα έτσι ώστε όλοι οι Έλληνες να μη στερούνται το αναφαίρετο δικαίωμα της ψήφου. Η εφαρμογή του νόμου αποκαθιστά την αλλοίωση της αντιπροσώπευσης λόγω της αδυναμίας των απόδημων Ελλήνων να ψηφίσουν στα εκλογικά τμήματα που είναι εγγεγραμμένοι. Διευκολύνει την άσκηση του δημοκρατικού δικαιώματος στον τόπο διαμονής τους. Παύει να χωρίζει τους Έλληνες σε δυο κατηγορίες (εντός και εκτός της ελληνικής επικράτειας). Είναι αδιανόητο για τη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία να τοποθετεί εμπόδια και αντίτιμα στην άσκηση του δικαιώματος των πολιτών της. Οι Έλληνες, σε όποια γωνιά του κόσμου και αν βρεθούν, προάγουν το ελληνικό ιδεώδες και κρατούν ζωντανή τη πλούσια ιστορία και τις παραδόσεις της Πατρίδας μας. Ήρθε η ώρα να αντιμετωπιστεί σοβαρά η πρόταση αυτή και να ακολουθήσουμε επιτέλους το παράδειγμα των υπολοίπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι μόνο.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΠΗΓΕΣ
• https://www.constitutionalism.gr
